Η κήλη είναι η προβολή ενός οργάνου μέσω από το τοίχωμα της κοιλότητας που το περικλείει και το περιορίζει. Συνήθως συμβαίνει σε ευάλωτα σημεία του κοιλιακού τοιχώματος με αποτέλεσμα την προς τα έξω προβολή του σπλάχνου. Η προβολή γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον ασθενή σαν διόγκωση, που στην αρχή ανατάσσεται εύκολα. Στις περιπτώσεις που το περιεχόμενο της κήλης δεν ανατάσσεται μιλάμε για μη ανατασσόμενη κήλη. Η προβολή προς τα έξω των ενδοκοιλιακών οργάνων οφείλεται στην αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση που υπάρχει κατά την καθημερινή δραστηριότητα του σώματος που προκαλείται από: αναπνοή, βήχα, άρση βάρους, βαριά χειρωνακτική εργασία αλλά και άλλους παράγοντες όπως:
- Η συγγενής προδιάθεση (πολλές φορές κατά τη γέννηση).
- Η διαταραχή στην ισορροπία σύνθεσης – αποδόμησης του κολλαγόνου (προχωρημένη ηλικία, υποσιτισμός ή κακή διατροφή).
- Τα τραύματα ή/και οι εγχειρητικές τομές (λόγω της εξασθένησης που προκαλούν στα τοιχωμάτων κατά μήκος των ουλών και της διαταραχής της νευρώσεως σε γειτονική με το τραύμα περιοχή).
Τα ιδιαίτερα ευάλωτα σημεία στο σώμα είναι κυρίως η βουβωνική χώρα (στον άνδρα κυρίως), ο ομφαλός και ο μηριαίος δακτύλιος (στις γυναίκες κυρίως), αλλά και σε οποιαδήποτε μετεγχειρητική ουλή. Ανάλογα με την εντόπιση των κηλών, αυτές χωρίζονται στις πιο κάτω κατηγορίες:
- Βουβωνοκήλη
- Μηροκήλη
- Ομφαλοκήλη
- Επιγαστρική κήλη
- Κοιλιοκήλη
- Μετεγχειρητική κήλη
- Κήλη παρά την στομία
Τα προς τα έξω προβάλλοντα ενδοκοιλιακά σπλάχνα, καθορίζονται κυρίως από την θέση της κήλης και συνήθως είναι λεπτό έντερο, επίπλουν και παχύ έντερο (κυρίως σιγμοειδές), με σπανιότερη εμφάνιση της ουροδόχου κύστης, των ωοθηκών και της σκωληκοειδούς απόφυσης.
Τα συμπτώματα είναι κυρίως πόνος, και καυσαλγία στην αρχή της δημιουργίας της κήλης. Στη συνέχεια γίνεται αισθητή η παρουσία ενός «μαλακού» όγκου στο σημείο εκείνο, το οποίο μεταβάλλεται με την κίνηση, την κατάκλιση, τον βήχα, ή και ενίοτε επανεισάγεται στο σώμα (ανατάσσεται). Η φυσική εξέλιξη της κήλης είναι η σταδιακή αύξηση του μεγέθους της, αποτέλεσμα της αύξησης του μυϊκού ανοίγματος, με επακόλουθη μεγαλύτερη προβολή προς τα έξω του ενδοκοιλιακού σπλάχνου.
Η επιπλοκή μίας κήλης είναι η περίσφιγξη αυτής, η οποία συμβαίνει όταν το μυϊκό άνοιγμα, εγκλωβίσει και στραγγαλίσει το προς τα έξω προβάλλον σπλάχνο με επακόλουθη απόφραξη αυτού. Τις περισσότερες φορές η απόφραξη περιλαμβάνει έντερο, πράγμα το οποίο δημιουργεί αποφρακτικό ειλεό, με συμπτωματολογία εμετούς, μεγάλο κοιλιακό πόνο, διάταση κοιλιάς κλπ. Η επιπλοκή αυτή αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει σε λίγες ώρες σε παράλληλη ισχαιμία του οργάνου με νέκρωση αυτού, με επακόλουθο να τεθεί σε κίνδυνο και η ζωή του ασθενούς.
Η θεραπεία της κήλης είναι αποκλειστικά χειρουργική, μια και είναι θέμα αποκατάστασης του κοιλιακού τοιχώματος, με ταυτόχρονη επανατοποθέτηση του ενδοκοιλιακού σπλάχνου στην θέση του. Οι χειρουργικές τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως είναι πολλές. Την τελευταία 20ετία, παρουσιάστηκαν οι «tension free» τεχνικές (χωρίς τάση), με την εφαρμογή πλέγματος στο σημείο της κήλης, το οποίο καθηλώνεται με ραφές ή clips, με αποτέλεσμα την θεαματική μείωση των υποτροπών παγκοσμίως. Την τελευταία 20ετία, η ανάπτυξη της λαπαροσκοπικης χειρουργικής συνέτεινε στην επινόηση και δημιουργία τεχνικών πρόσβασης στην ανατομική περιοχή των κηλών, με αποτέλεσμα σήμερα παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, να εφαρμόζεται και η ελάχιστα επεμβατική (λαπαροσκοπική, ή ρομποτική) αποκατάσταση κήλης με τοποθέτηση πλέγματος σαν μια ασφαλής επέμβαση.